A estátua de Jano na 'Aedes Ianus Geminus'

antiquarismo e a composição de um deus do tempo para Roma

Autores

  • Thiago de Almeida Lourenço Cardoso Pires Centro Universitário Celso Lisboa - Uminho

DOI:

https://doi.org/10.29327/2345891.23.23-6

Palavras-chave:

Roma, Antiquários, Jano, Religião romana

Resumo

Os escritores romanos demarcaram Jano como um dos deuses mais antigos de seu panteão. Tanto o exotismo de sua imagem divina quanto a sua ancestralidade causaram aos romanos uma certa perplexidade: os antiquários republicanos e augustanos tentaram desvendar a natureza do deus mais em tons especulativos e filosóficos do que taxativos. Meu objetivo nesse texto é averiguar como os antiquários configuraram e caracterizaram Jano como deus do tempo com base na principal imagem do deus, a sua estátua na Aedes Ianus Geminus.

Downloads

Referências

Documentação textual

CÍCERO. De natura deorum. Edited by E. Page, E. Capps and W. Rouse. Cambridge: Harvard University Press, 1967.

CICERO. Philippics. Edited by E. Page, E. Capps and W. Rouse. Cambridge: Harvard University Press, 1957.

DIONYSIUS OF HALICARNASSUS. The Roman antiquities. Edited by E. Page, E. Capps, and W. Rouse. Cambridge: Harvard University Press, 1960. v. II.

FESTI. De verborum significatu quae supersunt cum pauli epitomi. Edited by Aemilius T. Ponor. Budapeste: Sumptibus Academiae Litteraeum Hungaricae, 1889.

HORACE. Satires. Epistles. Ars poetica. Edited by H. Fairclough. Cambridge: Harvard University Press, 1942.

MACROBIO. Saturnalia. Edited and translated by Robert A. Kaster. Cambridge: Harvard University Press, 2011. v. 3.

OVÍDIO. Fastos. Tradução de Márcio Meirelles Gouvêa Júnior. Belo Horizonte: Autêntica, 2015.

PLINY. Natural History. Edited by E. Page, E. Capps and W. Rouse. Cambridge: Harvard University Press, 1961.

PROCOPIUS. History of the wars. Translated by H. B. Dewing. London: Harvard University Press, 1916. v. III.

TERTULLIAN; MINUCIUS FELIX. Apology, De Spectaculis; Octavius. Introduction and translated by Terrot Reaveley Glover. Cambridge: Harvard University Press, 1977.

VARRO. On the Latin language. Edited by E. Page, E. Capps and W. Rouse. Cambridge: Harvard University Press, 1938.

VIRGÍLIO. Eneida. Tradução de Luis Cerqueira, Cristina Guerreiro e Ana Alves. Lisboa: Bertrand, 2011.

Documentação arqueológica

TAYLOR, R. Watching the skies: Janus, auspication, and the shrine in the Roman Forum. Memoirs of the American Academy in Rome, v. 45, p. 1-40, 2000.

TORTORICI, E. Lexicon Topographicum Urbis Romae. Roma: Edizioni Quazar, 1996. v. 3.

Obras de apoio

CAPDEVILLE, G. Les épithètes cultuelles de Janus. Mélanges de l’École Française de Rome, v. 85, n. 2, p. 395-436, 1973.

FORSYTHE, G. Time in Roman religion: one thousand years of religious history. London: Routledge, 2012.

GAGE, J. Sur les origines du culte de Janus. Revue de l’Histoire des Religions, t. 195, n. 1, p. 3-33, 1979.

GAVIN, J.; SCHÄRLIG, A. Luca Pacioli: la multiplication des multiplications. Bibnum. Textes fondateurs de la science, 2017.

GRIMAL, P. Le dieu Janus e les origines de Rome. Lettres d’Humanité, n. 4, p. 15-12, 1945.

HORNBLOWER, S.; SPAWFORTH, A.; EIDINOW, E. (ed.). The Oxford classical dictionary. Oxford: Oxford University Press, 2012.

MENDES, N. M.; BORGES, A. S. Os calendários romanos como expressão de etnicidade. História: Questões & Debates, v. 48, p. 77-99, 2008.

MOATTI, C. Cicero’s philosophical writing in its intellectual context. In: ATKINS, J. W. (ed.). The Cambridge companion to Cicero’s philosophy. Cambridge: Cambridge University Press, 2021, p. 7-24.

MÜLLER, V. The shrine of Janus Geminus in Rome. American Journal of Archaeology, v. 47, n. 4, p. 437-440, 1943.

O’KEEFE, M. The significance of Janus during the Augustan principate. 2021. Thesis (Master of Arts in History) – Graduate Faculty of George Mason University, FairFax, 2021.

PIRES, T. A. L. C. A paisagem religiosa do Janículo no principado augustano: a busca por um passado idílico (27 aec a 16 ec). 2019. Tese (Doutorado em História) – Programa de Pós-Graduação em História da Universidade Federal do Estado do Rio de Janeiro, Rio de Janeiro, 2019.

RICHARDSON, L. J. Digital reckoning among the ancients. The American Mathematical Monthly, v. 23, n. 1, p. 7-13, 1916.

ROSA, C. B. da. O problema da periodização da “República romana”: algunas observações a partir do estudo da religião romana. Nearco, n. I, p. 116-137, 2013.

RÜPKE, J. Religion in Republican Rome: rationalization and ritual change. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2012.

RÜPKE, J. Dealing with ethnic diversity. In: McINERNEY, J. (org.). A companion to ethnicity in the ancient Mediterranean. Oxford: Willey Blackwell, 2014.

SÁNCHEZ, K. C. Jano: el dios de los inicios y el dios de las puertas. Revista de Filología y Lingüística de la Universidad de Costa Rica, v. 26, n. 1, p. 227-241, 2000.

TIME Travel Rome. The statue of Janus on the Roman Forum had fingers showing the number of days in the year. Twitter: @timetravelrome. 16 nov. 2018. Disponível em: https://twitter.com/TimeTravelRome/status/1063504014032207874. Acesso em: 02 nov. 2023.

WILLIAMS, B. P.; WILLIAMS, R. S. Finger numbers in the Greco-Roman world and the early Middle Ages. Isis, v. 86, n. 4, p. 587-608, 1995.

Downloads

Publicado

09-07-2024

Como Citar

DE ALMEIDA LOURENÇO CARDOSO PIRES, Thiago. A estátua de Jano na ’Aedes Ianus Geminus’: antiquarismo e a composição de um deus do tempo para Roma. Romanitas - Revista de Estudos Grecolatinos, [S. l.], v. 23, p. 63–80, 2024. DOI: 10.29327/2345891.23.23-6. Disponível em: https://periodicos.ufes.br/romanitas/article/view/43157. Acesso em: 27 fev. 2025.

Edição

Seção

Dossiê: Vertentes da linguagem visual nas sociedades clássica e pós-clássica